Heart of Food3

การจำแนกผัก อาจจะกระทำได้หลายวิธีทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความประสงค์ ของผู้จำแนกว่าจะใช้อะไรเป็นหลักเกณฑ์ในการจำแนก เท่าที่ใช้กันทั่ว ๆ ไป มีวิธีการจำแนกอยู่ 5 วิธีด้วยกัน คือ

๑. จำแนกโดยอาศัยหลักเกณฑ์ทางพฤกษศาสตร์ (botanical classification) การจำแนกวิธีนี้นับว่าเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการที่จะกล่าวถึงพืชผักแต่ละชนิด และเป็นวิธีสากลนิยม หลักเกณฑ์การจำแนกก็คงเหมือนวิธีการทางอนุกรมวิธาน ที่ใช้กับพืชที่ว ๆ ไป

๒. จำแนกโดยถือเอาส่วนของพืชที่ใช้บริโภคเป็นเกณฑ์ (classification based on parts used as food) แบ่งเป็นพวก ๆ ดังนี้

๒.๑ พวกที่ใช้ใบ ก้าน ลำต้น (leaves, petioles, stems) เช่น คะน้า ผักกาดหอม ขึ้นฉ่าย ตะไคร้

๒.๒ พวกที่ใช้หัว ซึ่งเกิดจากส่วนราก (roots) เช่น มันเทศ ขิง ข่า

๒.๓ พวกที่ใช้หัว ซึ่งเกิดจากลำต้น แปรรูป (modified stems) แบ่ง 2 เป็น พวกย่อย คือ

ก. พวกหัวที่มีเนื้อแน่น (tuber) เช่น มันฝรั่ง

ข. พวกหัวที่เป็นกลีบเรียงซ้อนกันเป็นชั้น ๆ (bulb) เช่น หอมฝรั่ง (หอมหัวใหญ่) หอมแดง กระเทียม

๒.๔ พวกที่ใช้ผล (fruits) เช่น แตงกวา ฟักเขียว ฟักทอง

๓. จำแนกโดยถือเอาเกณฑ์การปลูก (classification based on cultural requirement) เราจัดพืชผักที่มีความต้องการทางภูมิอากาศ การปลูกการดูแลรักษา โรคแมลงที่รบกวน ที่มีลักษณะคล้ายกันรวมไว้เป็นพวก ๆ เช่น พวกกะหล่ำ (cole crops) พวกแตง (melons) พวกผักสลัด (salad crops) พวกหัว (root crops)

๔. จำแนกโดยถือเอาความคงทนต่ออากาศหนาวของพืชเป็นเกณฑ์ (classification based on winter bardiness) เช่น ผักที่ทนหนาวได้ (hardy vegetables) ผักพวกนี้อาจจะทนความหนาวได้ ถึงแม้ว่าจะมีความหนาวถึงจุดที่เกิดผลึกน้ำแข็ง (frost) ผักที่ไม่ทนหนาว (tender vegetables) เมื่ออุณหภูมิถึง จุดดังกล่าวก็จะตาย อย่างไรก็ตามผักส่วนใหญ่ไม่ทนหนาวจัด แต่ต้องการอากาศอบอุ่น

๕. จำแนกโดยอาศัยลักษณะการเจริญเติบโต หรือ อายุของพืช (classification based on growth characteristics) แบ่งเป็น 3 พวก ย่อย ๆ คือ

๕.๑ พืชผักฤดูเดียว (annual) คือพืชที่มีอายุสั้น ๆ จบชีพจักรภายในปีเดียวหรือฤดูปลูกเดียวส่วนมากเป็นพวกพืชล้มลุก (herbaceou s plants) เช่น มะเขือเทส แตงกวา

๕.๒ พืชสองฤดู (biennial) คือพืชที่จบชีพจักรภายใน 2 ปี หรือ 2 ฤดูปลูก ซึ่งเป็นลักษณะของพืชเมืองหนาว ที่ต้องใช้ความเย็นทำลาย การพักต ัว (break dormancy) เช่น หอมฝรั่ง กะหล่ำต่าง ๆ พืชเหล่านี้ในฤดูปลูกแรกมีการเจริญเติบโตทางส่วนต้น (vegetative growth) เมื่อการ พักตัวถูกทำลายแล้ว ใน<>ฤดูปลูกหลังจะมีการเจริญทางการสืบพันธุ์ (reproductive growth)

๕.๓ พืชยืนต้น (perennial) คือพืชที่จบชีพจักรภายใน 3 ปี หรือ 3 ฤดูปลูก หรือมากกว่า แบ่งเป็น 2 พวกย่อย คือ

ก. พวกพืชยืนต้นสลับล้มลุก (herbaceous perennial)

ข. พวกพืชยืนต้นสลับล้มลุก (herbaceous perennial)